به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، نخستین نشست از سلسله نشست‌های میز تخصصی ادبیات داستانی با محوریت رمان «شبیه مریم»، با همکاری مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه، مدرسه اسلامی هنر و انتشارات جمکران و به دبیری یونس عزیزی داستان‌نویس و منتقد ادبی برگزار شد.
اکرم صادقی نویسنده رمان «شبیه مریم» در ابتدای این نشست گفت: روایت‌های متعددی درباره حضرت فاطمه(س) از منابع مختلف در تاریخ روایت شده بود که ما روایت‌های مستند را استخراج کردیم و در مرحله بعد آن را به متن داستانی تبدیل کردیم.
وی ادامه داد: ابتدا این مستندات را تبدیل به فیلمنامه کردیم اما بعد تصمیم گرفتیم رمان آن را هم بنویسیم که قصه رمان جدای از فیلمنامه است. این رمان ۷ بار بازنویسی شده است و با نگارش ابتدایی، بازنویسی و تصویرسازی کتاب نزدیک به دو سال نوشتن کتاب طول کشید.
«شبیه مریم» حال خوبی دارد
اسدی‌زاده مدیرکل دفتر فیلمنامه صداوسیما در ادامه این نشست به ایراد سخن پرداخته و اظهار کرد: خیلی وقت‌ها معیارهایم برای یک متن ادبی، رمان و حتی یک فیلم حال آن اثر است. اگر حال کار خوب باشد، فکر می‌کنم ساختار کار هم خوب رقم بخورد؛ چرا که اگر حال کار خوب نباشد اصلاً به ساختار نمی‌رسیم.
وی افزود: «شبیه مریم» برای من این حال خوب را دارد. حال قصه، شخصیت و کلمات حال خوبی است و هر وقت این کتاب را به افرادی که خیلی هم به مضمون وابسته نیستند، معرفی کرده‌ام مورد استقبال قرار گرفت.
مدیرکل دفتر فیلمنامه صداوسیما به علت‌های حال خوب در این کتاب پرداخت و اضافه کرد: اولین علت این است که کتاب تجربه اول یک نویسنده نیست. نویسنده کلی فیلمنامه و رمان نوشته، به تکنیک مسلط شده و بازخورد مخاطب را دیده است و بعد رفته درباره یک شخصیت سخت داستان نوشته است.
وی بیان کرد: نکته دوم عمل هوشمندانه نویسنده است. اگر این کتاب درباره حضرت زهرا(س) بود، کتاب خوبی نمی‌شد. برخی کاراکترها غیر دراماتیک و فرازمینی‌اند. برای نوشتن از این شخصیت‌های فرازمینی باید سراغ کارکتری رفت که از جنس ما هستند اما در پرتو نور قرار دارند. این انتخابِ درست در حال خوب کتاب موثر شده است.
اسدی‌زاده تصریح کرد: سومین نکته این است که خانم صادقی موضوعی را انتخاب کرده است که جنس آن زنانه است. این جایی است که بهتر از هر کسی -حتی ما- به لحاظ جنسیتی می‌تواند داستان را بنویسد. وقتی پایه یک شخصیتی آدمی مثل ماست و در پرتو یک تربیتی قرار می‌گیرد حالا نویسنده می‌تواند مانور بدهد.
وی در پایان یادآور شد: نکته آخر، حال خوب نویسنده است. خانم صادقی معمولاً حال‌شان خوب است. در نوشتن کتاب مصیبت‌هایی پیش آمد که هر نویسنده دیگر را قطعا خسته می‌کرد اما ایشان ایستاد، برای این‌کار جنگید و رمان نوشت. این اتفاق چیزی بیشتر از کلمه و ساختار به ما می‌دهد که همین مسئله در واقع روی مخاطب تاثیر می‌گذارد.
رشد و بالندگی فضه در سایه قرآن، مصداق تحقق زن، زندگی، آزادی است
فاطمه سلطانی پژوهشگر و فیلم‌نامه‌نویس در بخش دیگری از این نشست گفت: ما دلمان می‌خواهد در آثار هنریمان حضرات معصومین را زمینی کنیم اما این زمینی کردن دردی از ما را دوا نمی‌کند؛ از این جهت «شبیه مریم» این ضعف را برطرف کرده است. به این صورت که از کنار مسئله اصلی رد می‌شود و آن را روایت می‌کند.
وی اضافه کرد: خانم صادقی با آوردن شخصیت فضه کار را انجام داده است. ما شاهد هستیم خیلی از روایات بدون اینکه ما را آزار دهد یا حالتی در مخاطب ایجاد کند که جبهه بگیرد، در رمان آمده است.
سلطانی تصریح کرد: یکی از نقاط مثبت «شبیه مریم» همین است. دختری که کنیز است، وارد خانه حضرت زهرا(س) شده و ما به عنوان مخاطب، می‌توانیم عملکرد خاندان ائمه را در مواجهه با رفتار و کردار فضه ببینیم.
وی یادآور شد: فضه در عین اینکه احساسات رقیق زنانه دارد اما در جایی می‌بینیم این شخصیت در مواجهه با خاندان پیامبر به رشد و بالندگی خاصی می‌رسد و می‌تواند برای زنان جامعه آن روز الگو باشد و راه و چاه نشان دهد. این برای زنانی که در فضای اسلامی رشد کرده‌اند، نقطه مثبتی است و می‌توانیم به آن ببالیم.
وی تأکید کرد: زن، زندگی، آزادی همین است. اینکه فضه در عین اینکه برده است، می‌تواند دیالوگ‌هایش را با دیگران بر مبنای آیات قرآن بیان کند.
کار درباره اهل بیت(ع) سهل و ممتنع است
سید احمد بطحایی داستان‌نویس و دانش‌آموخته رشته حکمت هنر نیز گفت: خیلی اوقات از این‌گونه کارها به عنوان سهل و ممتنع یاد می‌شود. یعنی به ظاهر ساده است اما در روند اجرا کار سخت می‌شود. کار درباره اهل‌بیت(ع) به نظر من سهل و ممتنع است، چراکه ساختن یک درام با یک ساختار دراماتیک همراه با شخصیت‌پردازی و پرداختن به جزئیات سخت است.
وی ادامه داد: یکی از راه‌های نوشتن در مورد اهل‌بیت استفاده از شخصیت‌های شاهد است. یعنی به تعبیری می‌توان از سایه استفاده کرد. در حوزه داستان آثاری که در مورد اهل‌بیت نوشته شده به عنوان مثال شماس شامی، از شخصیت شاهد استفاده شده است.
بطحایی تصریح کرد: اینکه داستان «شبیه مریم» درآمده و شکل گرفته و زنده و پویا نشان می‌هد، جای تحسین دارد. این رمان نکات مثبت فیلم‌نامه‌ای دارد و پر از نقطه عطف است که از مزایای داستان محسوب می‌شود.
وی یادآور شد: در پایان می‌خواهم درباره نکته‌ای که آقای اسدی‌زاده درباره‌اش گفت عرض کنم که بنده هم حس خوب کتاب را دریافت کردم و این حال خوب را که شاید نمی‌توان فنی به آن نگاه کرد، انگار نویسنده چیزی لابه‌لای کلمات و متن گذاشته که به خواننده منتقل می‌شود.
